برای طراحی، نصب، اجرا و ردیابی مشکل در یک شبکه لازم است تا اجزای شبکه و نحوه کارکرد آنها را به خوبی بشناسیم.
اجزای شبکه به دو دسته فعال (ACTIVE) و غیرفعال (PASSIVE) تقسیم بندی می شوند. در یک شبکه کامپیوتری به قطعاتی که معمولاً به برق متصل شده و در تولید و هدایت داده ها نقش دارند و در اصطلاح به خودی خود فعالیت دارند، قطعات فعال گفته می شود. مثل سوئیچ و روتر. قطعاتی که به برق متصل نمی‌شوند و در تولید و هدایت داده ها و بسته های اطلاعاتی نقشی ندارند غیر فعال گفته میشود مانند کابل، داکت و…
اجزای فعال:
اجزای فعال شبکه عبارتند از: client، سرور، هاب، سوئیچ و روتر.
Client: دستگاهی که کاربر نهایی برای دسترسی به شبکه از آن استفاده میکند. این دستگاه میتواند یک لپ تاپ، گوشی هوشمند یا کامپیوتر باشد.
سرور: سرور یک دستگاه طراحی شده برای پردازش درخواست‌ها و ارسال اطلاعات به دیگر گیرنده‌ها در یک شبکه محلی یا اینترنت است. هرکامپیوتری که دارای نرم افزار خاص باشد میتواند به عنوان یک سرور عمل کند.
هاب: هاب از جمله قدیمی ترین دستگاه های شبکه است که ارتباط بین سرور و client ها را برقرار میکند. هاب، داده ها را از فرستنده میگیرد اما نمیتواند تشخیص دهد که گیرنده در کجا قرار دارد. به همین علت داده دریافتی را تکثیر و آن را به همه دستگاه ها (به جز دستگاهی که از آن داده را دریافت کرده بود) پخش میکند تا به مقصد برسد. عیب مهم هاب نیز همین است؛ تکثیر و ارسال داده به پورت‌های بی‌ربط، هم شیوه نا امنی است، هم ترافیک بیهوده‌ای ایجاد میکند و هم به برخورد یا تصادم (collision) داده ها منجر میشود.
سوئیچ: سوئیچ هم مانند هاب وظیفه ارسال بسته های گیرنده به فرستنده را بر عهده دارد. برخلاف هاب، سوئیچ بسته دریافتی را بین تمام دستگاههای موجود در شبکه پخش نمیکند و این باعث بالا رفتن امنیت شبکه میشود. در واقع سوئیچ دارای یک حافظه یادگیری است که آدرس MAC دستگاه های شبکه را در مراحل مختلف یادگیری میکند و در حافظه خود ضبط و نگهداری میکند تا در هنگام دریافت بسته مربوط به هریک از دستگاه های شبکه آن را مستقیم به دستگاه مورد نظر ارسال کند. سوئیچ در شبکه هم چنین از ایجاد ترافیک ناخواسته که توسط هاب ایجاد میشد جلوگیری میکند.
روتر: این دستگاه نیز مسئول مسیردهی و ارسال بستههای موجود با استفاده از آدرس IP در شبکه داخلی به خارج از شبکه میباشد. همچنین روتر بستههای دریافتی از شبکه خارجی را شناسایی و برای رسیدن به مقصد در اختیار سوئیچ قرار میدهد.
برای روشن تر شدن موضوع بستههای اینترنت را مانند یک بسته پستی فرض کنیم برای اینکه بسته را ارسال کنیم احتیاج به یک آدرس پستی داریم. شبکه محلی رایانه ما مانند یک کوچه فرعی (آدرس MAC) در یک شهر است که تنها با دانستن آن، پستچی (روتر) نمیتواند ارتباط شما را با دنیای بیرون (اینترنت) برقرار کند. بنابراین پستچی برای شما یک آدرس منحصر به فرد (آدرسIP) اختصاص میدهد تا بدین صورت ارتباط شما را با دنیای بیرون برقرار کند.
این اجزا جزو مهم ترین بخش های فعال یک شبکه هستند ولی از دیگر اجزای فعال شبکه میتوان به کارت شبکه، مودم، فایروال، دوربین مداربسته تحت شبکه و… اشاره کرد.
اجزای غیر فعال:
محیط: دستگاههایی که تا به اینجا معرفی کردیم برای اتصال به یکدیگر به محیط احتیاج دارند. این محیط میتواند کابل مسی یا یک کابل فیبر نوری باشد. این محیط میتواند بی سیم نیز باشد که در آن امواج رادیویی از طریق فضا منتقل میشوند. محیطهای مختلف بر اساس هزینه، ظرفیت پهنای باند و محدودیت فاصله با یکدیگر متفاوت اند. برای مثال اگرچه فیبر نوری از کابل دو زوج بدون عایق گرانتر است ولی توانایی ارسال بستهها در مسافت طولانی داشته و از پهنای باند بیشتری برخورد است.
لینک WAN: در دنیای امروز چندین شبکه با یکدیگر در ارتباط هستند. برای مثال اگر یک سازمان دارای دو دفتر در دو قسمت متفاوت مکانی باشد و بخواهد این دو دو نقطه را به یکدیگر متصل کند از یک لینک WAN استفاده میکند. همچنین برای ارسال یک بسته اطلاعاتی از یک شبکه داخلی به یک شبکه خارجی باید از یک لینک WAN استفاده شود.
علاوه بر محیط انتقال و لینک WAN اجزای دیگر چون پچ پنل، رک مونت، کابل منیجر و … از جمله اجزای غیر فعال شبکه هستند.
در حالت کلی برای اینکه امکان ارسال و دریافت بستههای اطلاعاتی در بستر شبکه میسر گردد، و همچنین شبکه های محلی به یکدیگر متصل شوند به ترکیبی از اجزای فعال و غیرفعال در کنار یکدیگر نیاز است.
